Desolaat; woest, verlaten, in ontredderde toestand (Van Dale)

Zodra we na anderhalve reisdag de grens Noorwegen-Rusland eindelijk zijn gepasseerd hoor ik Steef deze uitspraak doen. En dat is precies wat het is; desolaat. Een nagenoeg verlaten weg, dwars door de toendra, met zo nu en dan een militaire basis, roept dit gevoel sterk op. En die ontreddering?! De grauwe grijze flats die we tegenkomen in de dorpen/steden onderweg zijn in dusdanige staat van verval dat je nauwelijks kan bevatten dat hier mensen wonen. Daarnaast wordt dit deel van Rusland al jaren gebruikt als dump voor het Russisch nucleaire afval. Nu maar hopen dat die opslag gedegen gebeurt.. Armoe is troef, de enige rijkdom die we zien zijn de veelvuldig aanwezige legervoertuigen, militairen die strak in uniform de orders van hun meerdere opvolgen of anders geïsoleerd een hele dag worden afgebeuld door een dril-sergeant. De grens wordt stevig bewaakt; overal wachttorens en vanaf het moment dat we de grens gepasseerd zijn worden we nog 3 maal gecontroleerd op onze paspoorten. Raymundaz, onze Letse reisgenoot wordt daarbij extra bekeken aangezien een voormalig USSR-lid niet op enige gastvrijheid hoeft te rekenen hier. Als we na anderhalve dag reizen dan eindelijk op het vliegveldje van Umba aankomen moet de helikopter nog gebeld worden waarmee we het laatste deel van onze reis volbrengen.

Een goed uur later zijn we dan toch gereed voor vertrek. Een hels kabaal volgt als de straalmotoren van helikopter gestart worden. De wieken draaien op volle snelheid een minuut of 5 waarna we uiteindelijk opstijgen. Alles schud en doet en ik houd mijn hart vast of we veilig en wel aankomen in Chavanga, onze eindbestemming van deze reis. Als we eenmaal een paar minuten onderweg zijn ben ik dat helemaal kwijt en verwonderd kijk ik om me heen als het uitgestrekte landschap van de Russische Toendra zich in zijn volle glorie aan ons openbaart. Enerzijds de zee, anderzijds 500 km met alleen maar moeras, bebossing en water met hier en daar een klein dorpje dat bewoond wordt. Wat een gave ervaring, vliegen met een helikopter! Na een half uur tot 3 kwartier komen we aan in het dorpje Chavanga waar wij kennis maken met de familie Bykov; Vasily Sr., Vasily Jr., Yevgeniy en Elena; onze gidsen en gastvrouw voor de komende week. Zeer hartelijk worden we begroet en naar de lodge begeleid. Daar kunnen we vrijwel meteen aan het diner en na het eten direct door de banja in, wat een luxe! De banja (Russische sauna) blijkt een heerlijke ontspanner van de spieren te zijn en een prima manier om je weer op te frissen.

Na een goede nachtrust is dan eindelijk het moment aangebroken; de eerste kennismaking met de rivier, na een stevig ontbijt met Kasha (boekweitepap) wandelen we stroomopwaarts om net boven de brug te starten met vissen. Het is zonnig en warm, niet ideaal voor de zalmvisserij, maar wel perfect om deze mooie uithoek van de wereld eens goed in je op te nemen. Bij de rivier aangekomen hangt een noordse stern al op ons te wachten. Dan ineens met een duikvlucht tovert hij een parretje tevoorschijn, deze kleine zalm wordt vlug verorbert waarna de rivier snel en doeltreffend verder afgezocht wordt door deze prachtige vogel. Eenmaal uit het zicht kunnen wij onze aandacht weer volledig richten op de visserij. Het werpen gaat moeizaam deze eerste dag; we vissen dubbelhandig met een 540 grains scandi lijn en 10 ft intermediate polyleader met daaraan ruim een meter leader met aan de punt een onverzwaarde zalmvlieg # 6 (of 8). Het speycasten heb ik tot dan toe enkel op de Haarrijnse plas gedaan bij de Spey-casting Friends alwaar ik de techniek met behulp van een aantal meer ervaren collega vliegvissers heb geleerd. Ton Temming is de organisator van deze gratis bijeenkomsten die 2 maal per jaar gedurende een week of 8 plaatsvinden. Inmiddels heb ik een maand of 2 geen worp meer gemaakt en de tegenwind laat me (te) veel nadenken over de schouder waarover ik de cast moet inzetten. Daarnaast is dit een eerste keer op stromend water met de kans een zalm te vangen.. Dat is even andere koek dan een worp inzetten met enkel een pluisje aan je leader.. Na een aantal pools krijg ik dan ook van Junior te horen dat ik wat sneller de volgende worp in moet zetten, we moeten per slot van rekening veel water afzoeken in deze lastige omstandigheid en zijn op zoek naar actieve vis.. Ik doe mijn best, maar mijn techniek laat me in de steek en houdt het tempo relatief laag. Tegen de lunch heb ik nog geen stootje gehad, Steef heeft inmiddels, net als Raymundaz, zijn eerste vis gevangen en ik word in de 2nd cascade pool aan het eind tegen de ‘waterval’ neergezet. Het werpen gaat nog steeds niet echt lekker met de scandi lijn, maar ik vis rustig door. Vasily Jr. begeleidt me trouw en roept dat het de laatste pool is voor de lunch, het is dan inmiddels tegen 15 uur. Aan het eind van de pool storten al mijn worpen in, klooi ik dan weer met rechts en dan weer met links om een redelijke single-spey weg te zetten. Als opnieuw een worp de mist in gaat en ik ook echt honger begin te krijgen wil ik stoppen. Nee, nee geeft Jr. aan, de pool is nog niet klaar. Tegen de rand van de waterval daar moet je zeker nog zijn. Hoezeer ik mijn best doe, het zint me qua presentatie niet.

Na nog een aantal worpen wil ik weer uit het water stappen. Nee, nee, opnieuw Jr., je moet ook nog even een aantal worpen midden in de V-vorm van de grote uitstroom maken; ook daar liggen ze regelmatig. Bijna tegen heug en meug vis ik door; in gedachte bedenkend dat het wel erg frappant zou zijn mocht ik nu de eerste vis haken. Deze gedachte is nog niet gepasseerd als ik ineens de running line tussen mijn middel- en ringvinger getrokken voel worden. Het lusje loopt weg en ik hef de hengel. Hangen! Zwaar gebonk aan de andere kant van de lijn verraadt een zalm, met veel spanning in mijn lijf (nog herinneringen aan de laatste 3 zalmen die ik heb verspeeld in Schotland tijdens mijn laatste zalmeditie) waad ik door het relatief diepe hard stromende water naar de kant. Ondertussen met de vis contact houdend weet ik de kant te bereiken alwaar ik de vis uit kan gaan drillen. Niet tegen de stroming vechten en drillen naar de kant toe, stroomafwaarts gericht is het devies. Een paar grote rotsblokken worden gemakkelijk ontweken met de bijna 13 ft. lange hengel en de dril verloopt verder prima. Daar is hij; moegestreden dirigeer ik de vis naar de kant alwaar Jr. hem meteen voor me weet te tailen. Yes! De eerste vis is gevangen!

Toch een belangrijk moment en door Randy op foto vastgelegd. Wat vissen toch met je kan doen.. Met deze wat onwezenlijke ervaring rijker loop ik naar de lunchplaats met Jr. en Randy. Steef en Yevgeniy zijn daar al en feliciteren me met de eerste vis. Het voelt volledig onverdiend, slecht werpend, al 2 maal uit de pool willen stappen, maar ach, de kop is eraf! De muggen die ons tijdens de lunch lastig vallen kunnen me weinig deren, ik geniet nog na van de vis en van de vette lekkere hap die oh zo nodig is op dit moment. In de middag lopen we nog een klein stukje stroomopwaarts om van daaruit de rivier over te steken en de overzijde te bevissen. Een favoriete pool van Randy is de laatste pool die we vissen voor die dag. De ‘kleipool’. We vissen in de schaduw, lekker wel tijdens zo’n zonnige, warme dag. Randy wordt aan het begin van de pool neergezet en ik enkele 10 tallen meters verderop. Niet lang nadat ik aan het vissen ben hoor ik een fluitje achter me. Randy heeft ook vis! Ik wandel naar hem toe terwijl ik ondertussen aanschouw hoe hij de vis vakkundig en rustig drilt. Eenmaal aan de kant tailt Yevgeniy de vis en heeft ook Randy zijn eerste zalm van deze trip te pakken! Na een stevige knuffel besluiten we dat het goed is en beginnen aan de wandeling terug naar de lodge. We steken de rivier weer over en hebben uiteindelijk een uur nodig om weer thuis te komen. Wat een eind hebben we gevist en gewandeld in 1 dag! Maar goed we hebben allemaal onze eerste vis gevangen en dat terwijl de watertemperatuur vandaag van 14 naar 18 graden is gestegen en de grens van 17 graden daarmee overschreden werd. De zalm moet hier weer aan wennen en wordt minder actief, maar al met al een perfect begin wat mij betreft! De Banja en het eten worden dan ook voldaan tot ons genomen en we proosten met een goed glas vodka op de eerste vissen van deze reis.

De volgende dag moeten we tijdig op, een trip met het rupsvoertuig naar de lunchplek van gisteren. Dat rupsvoertuig is het enige apparaat dat de toendra met enig fatsoen kan doorkruisen. De snelheid ligt niet hoog, tussen de 5 en 10 km/uur schat ik in, maar alle stenen, heuvels en plassen worden met gemak genomen. En de rit is niet eens heel erg oncomfortabel; als je een beetje meedeint op het ritme van de route kan je ook nog aardig genieten van de mooie omgeving. Dat er wat herrie bij komt maakt niet zoveel uit in deze verder van alle lawaai verstoten omgeving. Steef, Randy, Vasil Jr., Yevgeniy en ik steken daar de rivier over en wandelen in een minuut of 10 over de vaal smaragdgroene korstmossen naar Pokosi. Daar steken we opnieuw de rivier over en hebben zo een ruime bocht afgesneden met weer een aantal km nieuw viswater. De dag is ook vandaag veel te zonnig en warm. De kop is eraf en ik werp weer ontspannen; snake-rolls met een single spey die allemaal redelijk gaan zoals bedoeld. Ik word door de heren op de table pool gezet en kan lange worpen maken in een lange pool. Steven vist achter me en Randy een eind van voren. Al na 5 worpen is het raak! Een nieuw pr kan de boeken in en de dag kan eigenlijk niet beter van start. Tijdens de ochtendsessie vis ik daarnaast nog de Sandpool die ook bekend staat om zijn goede vlagzalm bestand. Vol verwondering bekijk ik de 2 vlagzalmen die zich vergrijpen aan mijn cascade #6. Hoe bedoel je verfijnd vissen? De dril is dan weliswaar niet spectaculair op de hiervoor te zware #8 DH maar de vissen blijven toch prachtig met die mooie grote vin in allerlei kleurscharkeringen rood, paars en blauw.

Mijn verjaardag vier ik dit jaar ook in Rusland. Blijkt ook nog eens de verjaardag van Vasily Sr. te zijn! Wat een toeval; de locatie geeft de dag al een bijzonder karkater, maar de verjaardag van onze hoofdgids maakt de dag nog specialer. Ik word in de ochtend met een klein presentje van de familie gefeliciteerd en daarnaast wordt er een fles champagne meegenomen om ’s avonds mee te proosten. Die gaat de koelkast in, eerst maar eens vissen! De dag start zwaar bewolkt met regen en er is zelfs kortstondig sprake van onweer. Het is ook aanzienlijk koeler dan de dagen ervoor. Wat mij betreft prima weer om een zalm te vangen! Maar dit blijkt lastig te zijn vandaag. Weer een grote omslag in het weer doet de visserij weinig goeds op dit moment. We vissen weer vanaf de lodge de rivier omhoog, maar vandaag niet in een moordend tempo maar lekker op ons gemak de pools secuur uitvissend. Ik vis vandaag een rage lijn, heb Steef lekkere skagit worpen zien maken en aangezien mijn werpritme nog niet altijd vlekkeloos loopt kan een afwisseling met een skagit worp wel eens tot meer rust leiden. De visserij is ook vandaag taai, Steven weet 2 vissen te haken die beide lossen en verder is het alleen Vasil Sr. die een mooie zilveren verjaardagsvis weet te landen. Om 15 uur besluiten we het voor gezien te houden en de middag verder rustig aan te doen. Randy, Steven en ik maken gebruik van dit moment om het dorpje eens te bekijken. Houten huizen, overal en nergens troep, loslopende paarden en vooral heel erg veel haardhout.. Het is een harde wereld om te overleven en volgens onze gidsen blijft in de wintermaanden minder dan de helft van de 80 koppige bevolking ook daadwerkelijk in het dorp. De rest zoekt zijn heil elders.

Om 8 uur de volgende dag staat Andrej klaar om ons weg te brengen, het is niet te filmen hoeveel muggen er zijn vandaag. Het lijkt wel alsof de hele toendra ineens al zijn muggenlarven heeft laten uitkomen. Gelukkig hebben we ons bugshirt en de netjes, alleen Jr. en Yevgeniy hebben deze niet maar kruipen uiteindelijk helemaal hun jassen in om te ontsnappen aan de constante stroom muggen. Eenmaal op Pokosi zijn we blij dat we aan de wandel mogen om in ieder geval even rust te hebben. Vandaag blijkt de zalm behoorlijk actief te zijn; er wordt veel vis gevangen en tijdens de lunch blijkt dat Randy al na 4 worpen zijn eerste zalm van de dag heeft gevangen; Steven heeft helemaal een bizarre ochtend met 6 zalmen die hij heeft geland en minstens even zoveel gemist/verspeeld. Zijn commentaar op dit geheel is dan ook legendarisch; ‘it’s too easy’! En zo voelt het soms ook wel een beetje. Hier bovenop weet Raymundaz deze ochtend de grootste vis van de trip te vangen; een pond of 15 en 83 cm lang. Pracht van een vis voor deze rivier.

Tot aan de laatste dag van deze reis weten we in wisselende hoeveelheden wel dagelijks onze zalm te vangen. Een eerste verse vis van de dag wordt meegenomen voor de avondmaaltijd, aangezien er geen supermarkt is om je boodschappen te halen is het prettig dat je bijna blind kan vertrouwen op je dagelijkse vangst van verse vis. De zalm wordt als tartaar (rauw, met uitjes, knoflook en olie) als voorgerecht gegeten of lekker uit de oven met gesmolten kaas tot ons genomen. Wat een verwennerij!

De laatste volledige visdag is de dag van Randy.. Ook vandaag weet iedereen wel weer zijn vis te vangen, maar Randy begint de dag met een 3-tal zalmen die hij in de middag nog even aan weet te vullen tot een totaal van 7 vissen, waaronder een prachtige vis van 81 cm! Het frappante is dat Vasily Jr. een half uur later, ongeveer 200 m stroomopwaarts een nagenoeg identieke vis weet te vangen.. Ook 81 cm en bijna dezelfde tekening en bouw. Al met al weten we met 4 man in totaal 45 zalmen te landen deze week. Daarnaast lossen we er ook een stuk of 20. De gidsen vissen met enige regelmaat ook en weten er ook nog eens 15 a 20 te vangen. En dan blijkt dat de weersomstandigheden ook nog eens vrij ongunstig waren, moet je nagaan als je een topweek treft..

De laatste dag vissen we enkel in de ochtend, maar deze blijft voor iedereen visloos. Wel spotten we nog een paartje Kemphanen die al buitelend langs de oever zich doen gelden. Mooie grote steltlopers die we later tijdens de rit naar Umba ook nog broedend aantreffen op de toendra. Als we naar huis lopen kijken we nog 1 maal achterom naar de mooie, ruige Chavanga. Wat een rivier en wat een fantastische omgeving! Het heeft een bijzonder plekje in mijn hart gekregen en als ik de kans krijg zoek ik haar nog eens op.. Maar dan voor 2 weken, want die reis… Na de lunch en het inpakken nemen we plaats in een grote 4x4 vrachtwagen. Deze brengt ons naar de monding van de Varzuga alwaar we met een bootje deze rivier oversteken. Dit deel van de reis gaat het traagst, grote rotsblokken op de weg en een enkele rivier die overgestoken moet worden maakt dat we al schommelend grote delen van de rit stapvoets volbrengen. Als we de beroemde Varzuga zijn overgestoken (per boot) gaan we in een 4x4 busje verder. De onverharde wegen worden iets vriendelijker en het tempo kan dus ook omhoog, een km of 70 voor Umba wordt de weg zelfs verhard en daarmee het meest comfortabel van de hele reis. Als we eenmaal in Umba zijn krijgen we een huisje toegewezen net buiten het dorp (aan de rand van de rivier), in het dorp zelf mogen we schijnbaar niet verblijven omdat het militair terrein is, als toerist ben je daar dus niet welkom. Na een goede nachtrust gaan we uiteindelijk aan het laatste deel van de reis over de weg beginnen. Nu gelukkig in een iets rustiger tempo dan op de heenweg, we hebben tijd genoeg om onze vlucht in Kirkeness te halen.. De terugreis verloopt verder soepel; vlucht, hotel, vlucht en dan met de trein weer naar huis.. Terugkijkend op een avontuur dat ik niet had willen missen!